Verrassende excursie naar een sterrenwacht

Heb je ooit een sterrenwacht van binnen gezien? Wij in Best mogen ons gelukkig prijzen er een zo dichtbij in de buurt te hebben, nl. in Eindhoven. Drieëndertig PVGE-ers konden de verleiding niet weerstaan om op 25 en 26 september van de aangeboden gelegenheid gebruik te maken dit bijzondere, maar weinig bekende, monument te verkennen.

De Eindhovense sterrenwacht, gelegen in het bosachtig park bij het Parktheater, is een ronde, slanke, witte toren met een diameter van 5 meter. We bestegen de wenteltrap tegen de buitenkant, die op hogere verdiepingen door wentelt aan de binnenkant – tot aan het letterlijk en figuurlijke hoogtepunt van de sterrenwacht: de koepel met de sterrenkijker.

Gloedvol

Dat we deze middag geen sterren, planeten of nevels zouden gaan zien, was iedereen wel duidelijk. Maar wat dan wel? We werden ontvangen door Bert (die college heeft gehad van Wubbo Ockels) en Mart, beiden sterrenliefhebbers in hart en nieren. Zij trakteerden ons, gezeten in een kring op klapstoeltjes, vol humor op interessante en gloedvolle verhalen. En ze showden ons uitgebreid alles over de sterrenkijker.

Wist je dat deze sterrenwacht te danken is aan een stel enthousiaste Philipshobbyisten, die al jaren hun kijkers richtten op planeten en sterren in het heelal en aan een gulle Anton Philips die de bouw financieel mogelijk maakte? In 1936 was het gebouw klaar, de derde sterrenwacht in Nederland, na die in Delft en in Utrecht. Het ontwerp was van industrieel ontwerper Louis Kalff, die later ook het Evoluon zou ontwerpen. Toeval, dat die de vorm kreeg van een vliegende schotel, om sterren te verkennen?

Radiogolven en zwarte gaten

Bert vertelde o.a. over de astronomie met radiotelescopen in Westerbork met 12 spiegels op enkele meters afstand van elkaar, die tezamen werkten als één spiegel van 2,8 km. En ook over de ANS-satelliet, in Nederland gebouwd door Philips en Fokker, de eerste met een vanaf de aarde herprogrammeerbare computer, in 1974 gelanceerd.

Nog spannender waren zijn verhalen over zwarte gaten en onze zon: de vele erupties van hoogenergetische deeltjes, de zonnevlammen, de zonnewind, en de toekomst van de zon (zal over 4,5 miljard jaar expanderen tot aan Venus of de aarde en dan ineen klappen tot een witte dwerg).

Mart showde ons de drie typen telescopen: de verschillende manieren waarop daarin spiegels de voor het menselijke oog onzichtbare dingen toch zichtbaar kunnen maken. Boven in de koepel showde hij ons de originele telescoop uit 1936 en de diverse aanbouwen die in de loop der jaren de mogelijkheden steeds verder uitbreidden.

Kijken in het echt
Na deze boeiende middag ziet iedereen uit naar de komende zondagen, waarop iedere bezoeker door de telescoop kan kijken naar allerlei details op de zon. En naar de sterrenkijkavonden op de dinsdagavonden (1^e en 3^e week van de maand), waar vanaf 20:00 uur de maan, Saturnus, Jupiter en/of de Plejaden zichtbaar zullen zijn, als de weersomstandigheden tenminste goed zijn. Voor het hele programma: kijk op www.sterrenwachteindhoven.nl/agenda.

Tot slot bedankten we Bert en Mart voor hun gloedvolle verhalen en ook John ten Thije-Boonkkamp, die hen voor deze bijzondere excursie heeft weten te strikken.